Yusuf Harputi Efendi
Yusuf Rıza Efendi (Harputi), 19. yüzyılda Anadolu'da yetişmiş velilerden biridir. Babasının adı Muhammed Efendi'dir. Nesebinin Peygamber Efendimiz'e (sav) dayandığı söylenmektedir. Şeyh Yusuf Harpûtî veya Hacı Yusuf Harpûtî diye bilinmektedir. Şeyh Yusuf Harpûtî Hazretleri M.1817/H.1232 yılında Bingöl iline bağlı Kiğı ilçesinin Zermek (Yeldeğirmeni) köyünde doğmuştur. Tahsilini Erzurum'da tamamlamıştır. Zamanında, okunması adet olan ilimlerin tamamını okuyarak icazet almıştır.
Yusuf Harpûtî Hazretleri icazet aldıktan sonra tasavvufa yönelmiştir. Baba ve dedelerinin de mensubu olduğu Nakşibendiyye tarikatına girmiştir. Erzurum'dan Harput'a giderek arkadaşı Mahmud-ı Sâmini ile birlikte Şeyh Ali Septî Hazretleri'nin sohbetlerine devam etmiştir. Bu sırada Harput halkı kendisini çok sevdikleri için "Harpûtî" Harputlu diye anmaya başlamışlardır. Kısa sürede ilerleyip sülûkünü tamamlayarak mürşidi tarafından kendi köyüne irşatta bulunmak üzere gönderilmiştir. Köyünde önce bir irfan ve irşad ocağı açmıştır.
Düşmüşem bir nâr-ı aşka, tâ kıyamet yanarım,
Şem'a pervaneye karşı ağlayuben dönerim.
İçmişem aşkın serabın, nûş edüben kanarım.
Yusuf Harpûtî Hazretleri
Yusuf Harpûtî Hazretleri'nin "İmâdiye'l-İslâm" adlı eserinin kendi el yazması orijinali de halen elde mevcut bulunmaktadır.
Yusuf Harpûtî Hazretleri'nin dört oğlu vardır. Bunlardan birinci oğlu, kendisinde sülûkünu tamamladıktan sonra irşad için Erzurum'a gönderilmiş, uzun süre hizmetten sonra, babası Yusuf Harpûtî Hazretleri'nin kabrini ziyarete gelirken Murad Suyu'nda boğulmuş, naaşı Kiğı ilçesine getirilerek Kiğıda yer alan Balaban Bey Camii'nin bahçesinde defnedilmiştir. İkinci oğlu Necib Efendi, Erzurum'da han, hamam ve işyeri sahibi bir zengin olmuş, servetini cömertçe fakirlerle paylaşmasını bilmiştir. Üçüncü oğlu Hacı Hafız Ziya Bey Erzurum milletvekili olmuştur. Kabri İstanbul-Eyüp Kabristanı’ndadır. Dördüncü oğlu Mustafa Efendi tahsilini Kiğı ve Erzurum'da tamamlamış olup, Kiğı kaymakamlığı yapmıştır.
Oğlu Şeyh Hacı Muhammed Efendi, Osman Bedreddin Efendi (İmam Efendi) ve Şeyh Abdullah Efendi onun isimleri hiçbir zaman unutulamayacak talebelerindendir. Bu arada meşhur "İmâdiye'l-İslâm" adlı eserini yazmıştır. Oğlu Muhammed Efendi ile birlikte Hacca gitmiştir. Bu yolculuk sırasında da onun derslerini ihmal etmeyip yetişmesini sağlamıştır. Dönüşte oğluna hilafet vererek irşad için onu Erzurum'a göndermiştir.
Yusuf Harpûtî Hazretleri M.1901/H.1319 yılında doğum yeri olan Bingöl'ün Kiğı ilçesine bağlı Zermek (Yeldeğirmeni) köyünde 84 yaşında vefat etmiştir. Köyünde kendi konağının bahçesinin bir kenarında defnedilmiştir. Bu bahçenin bir kenarında da cami bulunmaktadır. Sonradan kabrinin üzerine oğulları tarafından 1908 yılında türbe yaptırılmıştır. Bugün kabri sevenleri tarafından ziyaret edilmektedir.
Bülbülem, güldür muradım, intizarım yâ Rasûl!
Bülbül güle, ben Allah'a âşık oldum yanarım.
Yüce Allah sırrını mukaddes ve mübarek kılsın.
Türbe üzerinde talik hat ile aşağıda bulunan kitabe yer almaktadır:
Çün “irci’î” nidâsın gûş etti sem’-i rûhi
Gitmedi makam-ı karîbe eş-Şeyh Rızâ Efendi
Râh-ı rızâ-yı hakdır bir salikâne
Talim ederdi el-hak …….nakşibend
Zâhirde ilm ve fetvâ bâtında nûr u takvâ
Eylerdi nâsı ihyâ enfâs-ı nash dinde
Yüzlerce tâlibânı ahz-ı ‘ulûm ederdi
Bir pîr-i kâmil idi nâdir idi menendi
Birçok eser bıraktı öldüğü memleketde
Tâ haşre dek emsali olmaktır sözmendi
Tarîh-i rihletin yaz Sa’dî tevessul edip
Yâd eyle Fatiha’yla ol zât-ı serbülendi
Bin üç yüz on dokuzda seksen üç idi sîni
Rihlet edince eş-Şeyh Yusuf Rızâ Efendi
Kaynak: Nebi Butasım, “Bingöl Ulemasından Yusuf Rıza Efendi ve Türbesi”, Medrese ve İlahiyat Kavşağında İslâmî İlimler Uluslararası Sempozyum (29 Haziran-1 Temmuz 2012),C.2,Bingöl Üniversitesi Yayınları, Bingöl,2013.
Ana Sayfaya Dön
Yusuf Harpûtî Hazretleri icazet aldıktan sonra tasavvufa yönelmiştir. Baba ve dedelerinin de mensubu olduğu Nakşibendiyye tarikatına girmiştir. Erzurum'dan Harput'a giderek arkadaşı Mahmud-ı Sâmini ile birlikte Şeyh Ali Septî Hazretleri'nin sohbetlerine devam etmiştir. Bu sırada Harput halkı kendisini çok sevdikleri için "Harpûtî" Harputlu diye anmaya başlamışlardır. Kısa sürede ilerleyip sülûkünü tamamlayarak mürşidi tarafından kendi köyüne irşatta bulunmak üzere gönderilmiştir. Köyünde önce bir irfan ve irşad ocağı açmıştır.
Düşmüşem bir nâr-ı aşka, tâ kıyamet yanarım,
Şem'a pervaneye karşı ağlayuben dönerim.
İçmişem aşkın serabın, nûş edüben kanarım.
Yusuf Harpûtî Hazretleri
Yusuf Harpûtî Hazretleri'nin "İmâdiye'l-İslâm" adlı eserinin kendi el yazması orijinali de halen elde mevcut bulunmaktadır.
Yusuf Harpûtî Hazretleri'nin dört oğlu vardır. Bunlardan birinci oğlu, kendisinde sülûkünu tamamladıktan sonra irşad için Erzurum'a gönderilmiş, uzun süre hizmetten sonra, babası Yusuf Harpûtî Hazretleri'nin kabrini ziyarete gelirken Murad Suyu'nda boğulmuş, naaşı Kiğı ilçesine getirilerek Kiğıda yer alan Balaban Bey Camii'nin bahçesinde defnedilmiştir. İkinci oğlu Necib Efendi, Erzurum'da han, hamam ve işyeri sahibi bir zengin olmuş, servetini cömertçe fakirlerle paylaşmasını bilmiştir. Üçüncü oğlu Hacı Hafız Ziya Bey Erzurum milletvekili olmuştur. Kabri İstanbul-Eyüp Kabristanı’ndadır. Dördüncü oğlu Mustafa Efendi tahsilini Kiğı ve Erzurum'da tamamlamış olup, Kiğı kaymakamlığı yapmıştır.
Oğlu Şeyh Hacı Muhammed Efendi, Osman Bedreddin Efendi (İmam Efendi) ve Şeyh Abdullah Efendi onun isimleri hiçbir zaman unutulamayacak talebelerindendir. Bu arada meşhur "İmâdiye'l-İslâm" adlı eserini yazmıştır. Oğlu Muhammed Efendi ile birlikte Hacca gitmiştir. Bu yolculuk sırasında da onun derslerini ihmal etmeyip yetişmesini sağlamıştır. Dönüşte oğluna hilafet vererek irşad için onu Erzurum'a göndermiştir.
Yusuf Harpûtî Hazretleri M.1901/H.1319 yılında doğum yeri olan Bingöl'ün Kiğı ilçesine bağlı Zermek (Yeldeğirmeni) köyünde 84 yaşında vefat etmiştir. Köyünde kendi konağının bahçesinin bir kenarında defnedilmiştir. Bu bahçenin bir kenarında da cami bulunmaktadır. Sonradan kabrinin üzerine oğulları tarafından 1908 yılında türbe yaptırılmıştır. Bugün kabri sevenleri tarafından ziyaret edilmektedir.
Bülbülem, güldür muradım, intizarım yâ Rasûl!
Bülbül güle, ben Allah'a âşık oldum yanarım.
Yüce Allah sırrını mukaddes ve mübarek kılsın.
Türbe üzerinde talik hat ile aşağıda bulunan kitabe yer almaktadır:
Çün “irci’î” nidâsın gûş etti sem’-i rûhi
Gitmedi makam-ı karîbe eş-Şeyh Rızâ Efendi
Râh-ı rızâ-yı hakdır bir salikâne
Talim ederdi el-hak …….nakşibend
Zâhirde ilm ve fetvâ bâtında nûr u takvâ
Eylerdi nâsı ihyâ enfâs-ı nash dinde
Yüzlerce tâlibânı ahz-ı ‘ulûm ederdi
Bir pîr-i kâmil idi nâdir idi menendi
Birçok eser bıraktı öldüğü memleketde
Tâ haşre dek emsali olmaktır sözmendi
Tarîh-i rihletin yaz Sa’dî tevessul edip
Yâd eyle Fatiha’yla ol zât-ı serbülendi
Bin üç yüz on dokuzda seksen üç idi sîni
Rihlet edince eş-Şeyh Yusuf Rızâ Efendi
Kaynak: Nebi Butasım, “Bingöl Ulemasından Yusuf Rıza Efendi ve Türbesi”, Medrese ve İlahiyat Kavşağında İslâmî İlimler Uluslararası Sempozyum (29 Haziran-1 Temmuz 2012),C.2,Bingöl Üniversitesi Yayınları, Bingöl,2013.